Warmińsko-Mazurskie Stowarzyszenie Agroturystyczne powstało w 1993 roku. Inicjatywę powstania grupy rolników świadczących usługi turystyczne od początku wspierał Wojewódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Olsztynie. Osobowością nieocenioną ( i chyba zbyt mało docenioną) jest Teresa Zaworska, zagorzała propagatorka agroturystyki na Warmii i Mazurach, od początku pilotująca wiele działań członków stowarzyszenia. Zaczęło się od osób 18, a od kilku lat liczba członków waha się od 98 do 124.

Na temat naszego stowarzyszenia powstało kilka prac magisterskich, a kilka z nich dotyczyło poszczególnych kwater naszych członków. Nie sposób zliczyć publikacji prasowych, wywiadów, prac licencjackich, a nawet doktoratów, w których powoływano się na dane uzyskane od zarządu stowarzyszenia na temat jego działalności.

Warmińsko-Mazurskie Stowarzyszenie Agroturystyczne - to cała historia powstawania ruchu turystyki wiejskiej w Polsce. Jego losy zbieżne są z kilkudziesięcioma innymi stowarzyszeniami, które powstawać zaczęły gremialnie kilka lat później. Obserwując z perspektywy inicjatorki powołania kilku stowarzyszeń etapy ich rozwoju, zauważyłam pewne prawidłowości jednakowe dla wszystkich organizacji. Na prowadzonych kursach agroturystycznych mówię o tym, chcąc uzmysłowić liderom wiejskim, że ewolucja stowarzyszeń ma swoje prawa, ale wymiana doświadczeń na ten temat pomoże uniknąć błędów i rozczarowań towarzyszących powstawaniu grup zainteresowanych rozwojem turystyki wiejskiej.

1. Najczęstsze motywy powstania stowarzyszeń:
• planowe działanie ośrodków doradztwa rolniczego
• niezadowolenie z "nadopiekuńczości" ośrodków doradztwa
• wzrost zainteresowania ofertą turystyki wiejskiej
• konieczność stworzenia organizacji pozarządowej w celu uzyskania dotacji (przez urzędy gmin, ośrodki doradztwa lub grupę liderów wiejskich)
• niezadowolenie z funkcjonowania istniejącego stowarzyszenia-matki
• chęć naśladowania dobrze funkcjonujących stowarzyszeń
• świadomość korzyści wspólnej promocji i rozwiązywania problemów grupy interesów
2. Okres rejestracji - początkowo pomagały w tym okresie stowarzyszeniom ośrodki doradztwa, lub wzorowano się na już istniejących stowarzyszeniach. W latach 1993-1998 nie było kłopotu z zarejestrowaniem stowarzyszeń. Wymieniano się wzorami statutów, regulaminów, dokumentacji wewnętrznej. Późniejsze wymogi formalne i wzrost opłat zatrzymał rozwój kolejnych organizacji.
3. Pierwsza fala entuzjazmu - z reguły członkowie stowarzyszenia w tym okresie wykazują duże zainteresowanie i aktywność w pracach organizacji. Najczęściej powstaje pierwsza publikacja promocyjna, lokalna prasa, radio, a nieraz telewizja interesują się nową grupą. Władze lokalne szczycą się tymi działaniami i dostęp do informacji o ofercie jest przez nie ułatwiany.
4. Pierwszy okres krytyczny - gaśnie zainteresowanie stowarzyszeniem, członkowie czekają na efekt wydanej publikacji, nie mając świadomości, że najczęściej wypromowanie nowej oferty trwa 2-3 lata. Zaczynają się krytyczne oceny pracy zarządu, członkowie przestają się angażować w pracę nad rozwojem organizacji. Krystalizuje się wtedy grupa liderów i członków aktywnych, która stanowi z reguły 30-50% całkowitej liczby członków stowarzyszenia.
5. Faza stabilizacji - zaczynają się przyjazdy gości, a jeśli wytworzyła się grupa liderów, to utrzymuje w miarę stały poziom zainteresowania członków opłacaniem składek i pracą na rzecz organizacji. To pozwala na prawidłowe funkcjonowanie stowarzyszenia tak długo, jak akceptuje to większość członków.
6. Drugi okres krytyczny - zaczyna się jasny podział na członków, którzy odnieśli sukces i na kwatery, do których goście nie przyjeżdżają. Następuje kolejna weryfikacja pracy aktualnego zarządu stowarzyszenia. Oczekiwana od władz lokalnych pomoc finansowa najczęściej nie nadchodzi - z braku środków. Część niezadowolonych członków odchodzi, albo organizuje inne stowarzyszenie, czerpiąc z doświadczeń macierzystej organizacji. Pozostali członkowie uczestniczą w jednym z trzech następnych okresów.


7. Faza "przetrwalnikowa" ( do kolejnej publikacji lub otrzymanej dotacji) albo
8. Zaniechanie działalności lub
9. Intensywny rozwój - kolejne działania promocyjne, staranie się o dotacje, systematyczne publikowanie oferty członków.

• konsultacje indywidualne udzielane przez instruktorki w rejonowych ośrodkach doradztwa rolniczego oraz u głównej specjalistki w Wojewódzkim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Olsztynie
• kursy podstawowe przed rozpoczęciem działalności turystycznej, finansowane przez organizacje i fundacje wspomagające polskie rolnictwo w ramach środków PHARE, samorządy lokalne, zakłady doskonalenia zawodowego, gdzie wykładowcami są przedstawiciele ODR, CDiEwR z Krakowa, a także stowarzyszeń lokalnych, a od pięciu lat liderzy Polskiej Federacji Turystyki Wiejskiej "Gospodarstwa Gościnne"
• kursy podnoszące umiejętności związane z obsługą gości, organizowane przez organizacje działające na wsi
• przy okazji walnych zebrań członków WMSA, które odbywają się 3-4 razy w roku, organizowane są kilkugodzinne szkolenia na tematy zgłoszone przez rolników. Ta forma jest szczególnie przydatna, ponieważ na bieżąco zaspokaja potrzeby prowadzących biznes agroturystyczny
• członkowie WMSA uczestniczą w seminariach, konferencjach, szkoleniach i wyjazdach zagranicznych, o których informują pozostałych rolników na zebraniach ogólnych.
• W roku 2000 Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi zleciło WMSA przeprowadzenie cyklu działań aktywizujących środowisko wiejskie: pięciu szkoleń agroturystycznych, a także warsztatów z sześciu dziedzin artystycznych, dwóch konferencji konkursu i pokazu, pod wspólnym tytułem "Nie przesypiaj zimy".
• W roku 2002 Fundusz Współpracy zlecił realizację zadania "Zdrowy i aktywny wypoczynek na wsi", na które składa się 6 kursów i warsztatów artystycznych siedmiodniowych i 5 szkoleń tematycznych trzydniowych oraz seminarium dla liderów z Polski zapoznające z efektami zadania. Projekt zakończy się we wrześniu 2003 roku.

Najważniejsza dla Klienta jest jednak oferta oraz informacja, jak dotrzeć do wybranego gospodarstwa. Stowarzyszenie promuje wypoczynek na Warmii i Mazurach przy pomocy biura "Zapraszamy na wieś" w Gierzwałdzie i punktu informacyjnego w Ługwałdzie.
Posiadamy własną stronę internetową, istnieje szereg linków do stron indywidualnych, czy strona przygotowana przez Polską Federację turystyki Wiejskiej "Gospodarstwa Gościnne". Tam umieszczane są kwatery, w których dokonano oceny WBN (wiejskiej bazy noclegowej), czyli te, które spełniają określone kryteria, znacznie wyższe od minimum zawartego w ustawie o usługach turystycznych. Ponad połowa kwater należących do WMSA poddała się takiej ocenie.
Do dyspozycji naszych gości są pokoje gościnne, mieszkania wczasowe, domy i domki letniskowe, a także przyzagrodowe pola biwakowe i miejsca na ustawienie przyczep kempingowych. Niektóre kwatery przewidują zniżki dla dzieci i poza sezonem. Ceny są różne, zależne od położenia kwatery i standardu:

• noclegi od 20,00 do 50,00 złotych od osoby za dobę
• noclegi z 2-3 posiłkami od 50,00 do 120,00 złotych od osoby.

Nie tylko nocleg i wyżywienie są ważne. Turyści coraz częściej liczą na zorganizowanie wypoczynku ciekawego i aktywnego. W kilku kwaterach miłośnicy jazdy konnej skorzystać mogą ze zorganizowanych turnusów jeździeckich. Kolejne kilka gospodarstw posiada konie pod siodło i do przejażdżek bryczką. Wielu rolników zakupiło dla gości rowery do wędrówek po okolicy. W obiektach turystycznych u rolników można zakupić pamiątki wykonane przez twórców regionu oraz produkty spożywcze pochodzące z gospodarstw. W kilku organizowane są warsztaty artystyczne. Coraz większym zainteresowaniem cieszą się szkolenia i spotkania integracyjne dla niewielkich grup pracowników firm, które wiedzą jak wiele znaczy stałe podnoszenie kwalifikacji i dobra atmosfera w miejscu pracy. Przygotowano także oferty specjalne - wczasy połączone z nauką pracy z komputerem i wczasy dla "puszystych" . Funkcjonują "zielone i białe klasy" z ciekawą propozycją edukacji ekologicznej, powstaje szlak rowerowy "Zwinięte tory".

Urząd Marszałkowski Województwa Warmińsko-Mazurskiego Departament Turystyki, zwrócił się do WMSA o sformułowanie wniosków dotyczących turystyki wiejskiej na Warmii i Mazurach. Jako przedstawicielka stowarzyszenia brałam udział w różnych gremiach powoływanych prze Wojewodę i Marszałka Województwa Warmińsko Mazurskiego związanych z tą tematyką. Wynikiem analizy przeprowadzonej na podstawie wizyt w gospodarstwach oraz na terenach gmin zamierzających zaktywizować tereny wiejskie są następujące wnioski:

Na terenie Warmii i Mazur funkcjonuje 18 stowarzyszeń agroturystycznych oraz kilka grup nieformalnych zrzeszających osoby prowadzące obiekty turystyki wiejskiej. Przyjmując średnią dla stowarzyszenia 57 gospodarstw - daje to liczbę 1026 gospodarstw świadczących usługi dla turystów należących do stowarzyszeń. Przyjmując średnią 4 pokoje 2-osobowe w gospodarstwie, daje to sumę 8208 miejsc noclegowych w wiejskiej bazie noclegowej.

Jednak te liczby uwzględniają jedynie gospodarstwa należące do stowarzyszeń lokalnych. Doświadczenia krajów Unii Europejskuiej (poza Francją, gdzie wszystkie obiekty zobowiązane są do przynależności w Gites de France) wskazują, że jedynie 10% obiektów wiejskich czuje potrzebę wstępowania do stowarzyszeń, a reszta działa poza strukturami organizacyjnymi. Szacując w ten sposób liczbę gospodarstw jest to ponad 10 tysięcy obiektów z ponad 80 tysiącami miejsc noclegowych. Obserwując liczbę turystów korzystających z wypoczynku na Warmii i Mazurach - jest to liczba bardzo realna. Tym śmieszniej wyglądają liczby mające wskazywać udział kwater agroturystycznych w naszym regionie - z całą pewnością nie jest to 40 obiektów, tym bardziej 19 (dane GUS). Zaznaczam, iż prawdziwa liczba gospodarstw i miejsc noclegowych nie będzie znana tak długo, jak długo nie będą realizowane zapisy "Ustawy o usługach turystycznych", a GUS nie będzie zobowiązywał do sporządzania comiesięcznych sprawozdań. Urzędy gmin nie prowadzą w znacznej większości ewidencji obiektów hotelarskich z grupy 2, czyli INNYCH, przerzucając obowiązek informowania o prowadzonej działalności na właścicieli obiektów, a co za tym idzie znacząca większość kwaterodawców działa poza wszelkimi ewidencjami.

Według danych z prowadzonego przez nas biura "Zapraszamy na wieś" w lipcu i sierpniu wykorzystanie miejsc noclegowych u członków naszego stowarzyszenia wynosi 80%, w maju i wrześniu 30%, w pozostałym okresie waha się między 3-5%.

Najlepszym rokiem pod względem uzyskiwanych przychodów był rok 1999. w Kolejnych latach nastąpił nieznaczny spadek liczby odwiedzających nas gości, nastąpiło także skrócenie pobytu, przy jednoczesnym zwiększeniu przyjazdów sobotnio-niedzielnych. Ogólnie rzecz biorąc w około 50% kwater turystyka nadal pozostaje dodatkowym źródłem dochodu, dla 45% stanowi jedno z dwóch źródeł głównych, a tylko dla 5% jest to główne źródło przychodów dla rodziny. Zaznaczam, że dane dotyczą jedynie osób należących do Warmińsko-Mazurskiego Stowarzyszenia Agroturystycznego.

Uważamy, że w wiejskiej bazie noclegowej w ciągu ostatnich trzech lat daje się zauważyć wzrost inwestycji, szczególnie w postaci podnoszenia standardu obiektów, zwiększenia liczby łazienek. Powstało także kilka sal wykładowo-warsztatowych, budowane są obiekty dla specjalnych grup gości. W większości przypadków są to inwestycje w całości finansowane ze środków prywatnych, ze względu na niekorzystne oprocentowanie kredytów, ich niedostępność i zbytnie zbiurokratyzowanie procesu ubiegania się o nie.

• Brak zrozumiałego dla rolników podziału kompetencji pomiędzy urzędy gmin, starostwa, urzędy marszałkowskie i wojewódzkie powoduje chaos organizacyjny i sprzyja odsyłaniu rolników z niczym do kolejnej instytucji. Często same urzędy zasłaniają się brakiem kompetencji w danej sprawie, a w innych tłumaczą się brakiem środków na zgłoszoną przez obywatela potrzebę lub inicjatywę.
• Publiczna prasa, radio i telewizja powinna sprzyjać rozwojowi tej gałęzi przemysłu, szczególnie w tak trudnych czasach. Z przykrością stwierdzam, że przekazywane treści są nieprawdziwe. Przykłady: informowanie o liniach kredytowych, które nie istnieją, programach unijnych, które nie są uruchomione, dotacjach, które nigdy nie dotarły do rolników, zalesianiu, które jest martwą ustawą, bo brak pieniędzy itd.
• Programy przygotowywane przez dział telewizji rolnej są bardzo przydatne, ale w większości promocja jest bezsensowna, jeśli nie można pokazać telefonu kontaktowego do stowarzyszeń, czy federacji. Cały zapał widzów marnuje się, ponieważ nie mogą się na gorąco skontaktować z kwaterodawcami w stowarzyszeniach. Nie jest to przecież reklama poszczególnych osób, lecz promocja idei.
• Urzędy gmin tylko w nielicznych przypadkach prowadzą ewidencję obiektów hotelarskich z grupy 2, czyli INNE, myląc ewidencję obiektów z ewidencją działalności gospodarczej. W rezultacie brak ewidencji obiektów INNE, co uniemożliwia wiele działań dla rolników świadczących usługi turystyczne na wsi, niweczy złą jakością usług (brak spełnienia minimum ustawowego) wypracowany przez dziesięć lat wizerunek turystyki wiejskiej.
• Brak systemowego rozwiązania dofinansowania działalności stowarzyszeń i Polskiej Federacji Turystyki Wiejskiej "Gospodarstwa Gościnne". Tak potężna grupa rolników szukających dodatkowego źródła dochodu nie może być obsługiwana przez grupę entuzjastów, finansujących wiele działań z własnej kieszeni. Prędzej czy później doprowadzi to do upadku ogromnie cennej inicjatywy oddolnej, autentycznej, wyzwalającej pozytywne mechanizmy rozwoju wsi.
• Brak ogólnopolskiego systemu informacji agroturystycznej, powiązanego w sieć stowarzyszeń, opłacanego ze środków państwowych.
• W ustawie żywieniowej brak wyodrębnionych przepisów minimum sanitarnego dla małych obiektów świadczących usługi żywienia w oparciu o kuchnię domową. W rezultacie wiele obiektów obawia się poszerzyć swoje usługi o tę ofertę, albo przygotowuje posiłki w ciągłym poczuciu zagrożenia wizytacjami Sanepidu. Nigdy też nie ma pewności, czy zakres przeprowadzanych szkoleń jest faktycznie zgodny z przepisami, nieczytelnymi w pełnym brzmieniu dla rolników świadczących usługi żywieniowe w niewielkim zakresie.
  
• Wielu rolników wiąże nadzieje z programem SAPARD w dziale 4. Nadal jest to wielka niewiadoma, a proponowany próg 40 tysięcy złotych - zbyt niski. Jeśli ma być mowa o inwestycjach podnoszących jakość usług, a także życia rolników świadczących te usługi, kwota podlegająca zwrotowi powinna być co najmniej 200 tysięcy.

• Brak jasnej definicji AGROTURYSTYKA i pozostałych obiektów nie związanych z rolnikami, powoduje niepokój, czy ze środków przeznaczonych dla wsi z Unii Europejskiej nie skorzystają znowu bogaci mieszkańcy miast posiadający siedliska na wsi. Niejasność w tej kwestii utrudnia także ocenę wiejskiej bazy noclegowej, której system wypracowała przy pomocy programu TOURIN II Polska Federacja Turystyki Wiejskiej "Gospodarstwa Gościnne".
• Gospodarstwa gościnne posługujące się nazwą "agroturystyka" powinny otrzymywać certyfikaty lub licencje wystawiane przez federację lub upoważnione stowarzyszenia regionalne. Zapewni to stały rozwój jakości usług i możliwość edukacji rolników prowadzących ten rodzaj działalności.

• Brak środków finansowych uniemożliwia godziwe życie rodzin wiejskich. Młode pokolenie wyjeżdża za granicę w poszukiwaniu pracy, a osoby nie posiadające takich możliwości powiększają rzesze bezrobotnych.
• Brak wolnych środków finansowych przez rolników uniemożliwia korzystanie z kredytów.
• Brak wolnych środków nie pozwala na staranie się o dofinansowanie z programów unijnych.
• Brak środków na udział własny stowarzyszeń w programach uniemożliwia realizację setek cennych inicjatyw, ponieważ wiele organizacji nawet nie bierze udziału w konkursie wniosków-projektów.
• Rozliczanie programów po terminie realizacji lub opóźnianie terminów wypłat zaliczek - w praktyce całość finansowana ze środków stowarzyszeń - zniechęca po takim doświadczeniu do startowania w kolejnych konkursach.
• Kredyty z linii dofinansowanych przez ARiMR są niedostępne z powodu braku umów podpisywanych z bankami. Często umowy takie podpisywane są tylko na specjalne żądanie zainteresowanych, co w znaczący sposób wydłuża procedury.
  
• Banki żądają nierealnych zabezpieczeń kredytów, choć ich spłata przez rolników jest statystycznie najlepsza.
• Wzrost ryczałtu z 3% do 17% został bardzo krytycznie przyjęty przez rolników opodatkowanych tą formą. Razi zarówno wysokość, jak termin i sposób wprowadzenia tej zmiany.

• Pozostawione sobie samym środowisko popegeerowskie zniechęca inwestorów krajowych i zagranicznych, jako środowisko często skrajnie patologiczne, z dziedziczoną biedą.
• Brak programów edukacji ekologicznej w szkołach wszelkich szczebli - realizowane są jedynie pojedyncze godziny przez nauczycieli-entuzjastów tematu.
  
• Brak wysokiej jakości, jednolitego systemu szkoleń dla dorosłych świadczących usługi turystyczne na wsi. Nieliczne projekty szkoleniowe pokazują poprzez liczbę zainteresowanych szkoleniami organizowanymi przez stowarzyszenia, jak wielka jest luka w tym segmencie kształcenia.
• Brak w urzędach gmin pracowników odpowiedzialnych za stały kontakt z rolnikami świadczącymi usługi turystyczne. Takie stanowiska są w nielicznych gminach, z reguły przypisane do innego zakresu obowiązków osoby tym tematem się zajmującej.

• Niedostateczne informowanie o szczegółach.
• Brak przepisów wykonawczych.
• Obawa mieszkańców wsi, że pieniądze nie trafią bezpośrednio do rolników świadczących usługi turystyczne na wsi, że się "rozmyją" w ogólnych programach, że zostaną "zjedzone" przez fundacje i organizacje powołane do obsługi.
• Niejasna i skomplikowana procedura starania się o środki.

Daleka jestem od narzekania, ale krytyczne przyjrzenie się szansom dalszego rozwoju tej gałęzi gospodarski jest konieczne. Niewątpliwie ogromnie ważnym aspektem funkcjonowania stowarzyszenia jest integracja członków zwyczajnych i wspomagających. WMSA współpracuje z twórcami różnych dziedzin artystycznych z naszego regionu. Do realizacji poszczególnych warsztatów zapraszani są znani twórcy z Polski, a w przypadku jednego z zadań także z Włoch.Za jedno z największych osiągnięć uważamy zrealizowanie projektu dofinansowanego przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi w 2000 roku.

Opis realizacji - zgodnie ze sprawozdaniem
złożonym w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Etap I -zadanie: konkurs

W celu rozpropagowania informacji o konkursie oraz zainteresowania jego ideą uczestników, przygotowano informację o zasadach uczestnictwa w konkursie. Ponadto termin wręczenia nagród w konkursie podany został w tabeli formularza zgłoszeniowego, który zawierał informacje o wszystkich elementach zadania zleconego Warmińsko-Mazurskiemu Stowarzyszeniu Agroturystycznemu. Formularz oraz informacja zostały wysłane do wszystkich członków WMSA (117 osób), do lokalnych stowarzyszeń agroturystycznych z terenu Warmii i Mazur (13 organizacji), do stowarzyszeń współpracujących z Polską Federacją Turystyki Wiejskiej "Gospodarstwa Gościnne" (42 stowarzyszenia) oraz do organizacji współpracujących z naszym stowarzyszeniem (Urząd Marszałkowski, Wojewódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Olsztynie, Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich). Łącznie wysłano 175 zaproszeń do konkursu.

Termin nadsyłania prac minął 5 września. Prace nadsyłane były w kopertach, opatrzone były godłem, w odrębnej kopercie znajdowało się nazwisko i adres autora pracy. Część prac nadchodziła pocztą elektroniczną i faksem, w tym przypadku, pełniąc rolę sekretarza konkursu dołączałam do nich kopertę z nazwiskiem autora lub spinałam zszywaczem kartki w celu zachowania anonimowości uczestników.

Do dnia posiedzenia jury nadeszło 20 prac. Po tym terminie dotarły jeszcze 4 prace, które nie zostały ocenione.

W posiedzeniu osób oceniających uczestniczyli przedstawiciele Departamentu Turystyki Urzędu Marszałkowskiego Województwa Warmińsko-Mazurskiego, Wojewódzkiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Olsztynie, Izby Gospodarczej Powiatu Ostródzkiego, wiceburmistrz Ostródy, inspektor kategoryzacji wiejskiej Bazy noclegowej. Dla jury zostały przygotowane arkusze oceny, na które naniesione zostały godła nadesłanych prac, którym nadano kolejne numery. Każdy juror miał do dyspozycji skalę ocen od "0" do "5" punktów, w dyskusji ustalono elementy podlegające ocenie. Zostały wyodrębnione następujące elementy oceny: możliwość zastosowania pomysłu w innych gospodarstwach, możliwość łączenia z innymi propozycjami, realność przedsięwzięcia, zwiększenie zatrudnienia, forma prezentacji, efektywność, elementy ekorozwoju, punkt jurora.

W obecności jury oddzielone zostały otwarte koperty z pracami od zaklejonych kopert z nazwiskami autorów. Nastąpiło zapoznanie się wszystkich oceniających ze wszystkimi pracami. W wyniku zsumowania punktów na każdy pomysł od każdego z jurorów wyłonieni zostali laureaci. Dodatkowo omówiono najlepsze pomysły w obu kategoriach i ustalono listę laureatów.

Potem nastąpiło komisyjne otwarcie kopert z nazwiskami osób nagrodzonych. Sporządzono protokół z oceny anonimowej i protokół końcowy z podaniem nazwisk laureatów.

Laureatów powiadomiono telefonicznie i pisemnie o przyznanych nagrodach. Do prasy lokalnej została wysłana notatka o laureatach. Przedyskutowano kwestie związane ze zorganizowaniem pokazu laureatów w dniu 16 września. Ustalono scenariusz zakończenia konkursu, godzinę wręczenia nagród i wyróżnień. Nagrody i wyróżnienia ufundował Urząd Marszałkowski Województwa Warmińsko-Mazurskiego. Nagrody laureatom wręczał Marszałek Andrzej Ryński.

Etap I - zadanie: pokaz

Po rozstrzygnięciu konkursu w dniu 7 września 2000 roku, laureaci zostali poinformowani telefonicznie i listownie o przyznanym miejscu w kategorii pomysłów już zrealizowanych oraz pomysłów do realizacji w przyszłości. Powiadomiono ich także o terminie i godzinie pokazu. Zadaniem nagrodzonych było aktywne zaprezentowanie swoich pomysłów publiczności. Mieli to zrobić w taki sposób, żeby zainteresować uczestniczących w pokazie widzów.

W pokazie wzięły udział wszystkie nagrodzone osoby. Wykazały przy tym dużą odwagę oraz inwencję, biorąc pod uwagę fakt, że dla niektórych był to pierwszy występ przed mikrofonem. Dodatkowym elementem potęgującym współzawodnictwo było ustalenie, że prezentujący swoje pomysły walczą o dyplom honorowy publiczności.

Niektóre prezentacje prowadzone były w formie opisowej, popierane były degustacją wyrobów z własnego gospodarstwa. Jedna z par posłużyła się rekwizytem -wykonanym własnoręcznie manekinem osiodłanego konia. Bractwo Rycerzy Gwiazdy Zarannej Zamku Ostródzkiego zaprezentowało swoje stroje organizacyjne i zapraszało na potrawy rycerskie. Jedna z laureatek wykonała piosenkę charakterystyczną. Ten właśnie występ, poparty bardzo ciekawą prezentacją merytoryczną, zyskał największy aplauz, a wykonawczyni pokazu otrzymała dyplom publiczności.

Warmińsko-Mazurskie Stowarzyszenie Agroturystyczne ufundowało nagrodę dla publiczności uczestniczącej w zabawie w postaci dwudniowego pobytu dla dwóch osób w dowolnie wybranej z katalogu naszych ofert kwaterze. Dla głosujących przygotowano tablicę z listą laureatów. Kolejne występy opatrzone zostały numerami porządkowymi. Do dyspozycji głosujących były kartki oraz koszyk, do którego wrzucano swoje typowania. Po zebraniu głosów jedno z dzieci wylosowało nazwisko osoby nagrodzonej pobytem w naszej kwaterze.

Pokaz bardzo się podobał i przyczynił się do spopularyzowania efektów konkursu "Nie przesypiaj zimy - pomysły na przedłużanie sezonu agroturystycznego".

Etap I - zadanie: konferencja

Konferencja odbyła się jako impreza towarzysząca targom WAMATUR 2000 w Ostródzie. Miejsce na prezentację całości zadania nie zostało wybrane przypadkowo. Pełna nazwa imprezy brzmi: Warmińsko-Mazurskie Targi Turystyki Aktywnej. Jest więc bliska ideologicznie realizowanej usłudze, mającej za główny cel aktywizację środowiska wiejskiego.

Konferencję otworzył Wicemarszałek Województwa Warmińsko-Mazurskiego Wojciech Samulowski. Towarzyszyła mu delegacja przedstawicieli z Francji, którzy z ciekawością przysłuchiwali się prezentacji idei zadania. W interesujący sposób zaprezentowali osiągnięcia swojego kraju w dziedzinie rozwoju wypoczynku na wsi i promowaniu oferty agroturystycznej.

W sesji popołudniowej obecni zapoznali się szczegółowo z zawartością merytoryczną oraz metodyką prowadzenia kursów agroturystycznych.

Prelegentem była także przedstawicielka Polskiej Federacji Turystyki Wiejskiej "Gospodarstwa Gościnne". Oprócz przewidzianego w programie wystąpienia odpowiadała na szereg pytań związanych z praktycznym prowadzeniem kwatery i przepisami prawnymi.

W drugim dniu konferencji obecni zapoznali się z rozwiązaniami stosowanymi w innych krajach Europy przy wspomaganiu gospodarstw agroturystycznych. Ten temat szczegółowo omówiła przedstawicielka Wojewódzkiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Olsztynie od lat współpracująca z naszym stowarzyszeniem. Referat przygotowany przez przedstawicielkę Litwy przedstawił pełniący społecznie funkcję wicestarosty, aktywny członek Polsko-Litewskiej Izby Gospodarczej. W sesji popołudniowej uczestnicy zapoznali się ze szczegółami związanymi z planowanymi warsztatami artystycznymi oraz kursem kulinarnym. Swoje kwatery i możliwości organizacyjne przedstawili gospodarze obiektów wybranych do warsztatów ceramicznych oraz kursu kulinarnego. Na zakończenie zaprezentowany został referat przedstawicielki Włoch, która obecna będzie osobiście w dalszych etapach realizowanego zadania.

Prezentacje ilustrowane były foliogramami, każdej części towarzyszyła dyskusja świadcząca o dużym zainteresowaniu tematyką zadania.

Uczestnicy zakwaterowani byli w gospodarstwach gościnnych w okolicy Ostródy. W godzinach wolnych uczestniczyli w zwiedzaniu targów, a wieczorami w imprezach towarzyszących, między innymi w Turnieju Smakoszy i Biesiadzie Myśliwskiej. W przerwach kawowych serwowane były wypieki przygotowane przez nasze gospodynie. Uczestnicy z innych stowarzyszeń oraz organizacji, które wyraziły chęć współpracy z Warmińsko-Mazurskim Stowarzyszeniem Agroturystycznym, z zadowoleniem przyjmowali sposób przyjęcia ich przez kwatery naszych członków.

Przez cały czas konferencji działała recepcja, zajmująca się zakwaterowaniem, wydawaniem indentyfikatorów, materiałów, talonów na posiłki, udzielaniem informacji na temat toczących się imprez towarzyszących, zbierająca zgłoszenia uczestnictwa w kursach agroturystycznych, warsztatach i szkoleniu dla liderów, załatwianiem innych spraw zgłoszonych przez uczestników.

Konferencji towarzyszyło duże zainteresowanie lokalnych gazet, udzielono dwóch wywiadów radiowych, a Program I TVP przygotowuje 20 minutowy reportaż z targów, w którym pokazany zostanie wywiad z kierownikiem zadania, migawka z sali konferencyjnej i komentarz dotyczący przeprowadzonych już etapów zrealizowanych w ramach usługi.

Etap I - zadanie: materiały cz. I.

Przygotowaniu konkursu, pokazu i konferencji promującej towarzyszyło szereg pism, formularzy, referatów, tabel, miniatur foliogramów. Część z nich trafiła bezpośrednio do uczestników jeszcze przed spotkaniem na konferencji. Reszta wydana została w zwartej formie i przekazana uczestnikom przybyłym do Ostródy. Materiały dotyczące kursów agroturystycznym przekazywane będą bezpośrednio przed rozpoczęciem kursu w miejscu, gdzie odbywać się będą wykłady. Z pewnością przekroczą one zaplanowane pierwotnie 6 arkuszy. Warmińsko-Mazurskie Stowarzyszenie Agroturystyczne prowadzi rozmowy w celu uzyskania sponsorów na zwiększenia liczby arkuszy przekazywanych uczestnikom.

Etap II-zadanie: szkolenia na kursach agroturystycznych.

Przeprowadzono zaplanowane 5 szkoleń pięciodniowych. Program szkoleń został dostarczony uczestnikom wraz z materiałami.
Dwa pierwsze dni szkoleń obejmowały zagadnienia związane z podstawowymi definicjami turystyki, w tym turystyki wiejskiej, wprowadzenie do marketingu, w tym przygotowanie kwaterodawcy do podjęcia decyzji, elementy planu przedsięwzięcia, zasady przygotowania obiektu i jego otoczenia do przyjmowania gości.

Trzeci dzień obejmował kwestie związane z prawnym uwarunkowaniem działalności. Uczestniczyli w nim przedstawiciele sanepidu i urzędu skarbowego. W tym dniu podane zostały także zasady żywienia.

W czwartym dniu kursu odbywała się wycieczka szkoleniowa do funkcjonujących gospodarstw agroturystycznych, podczas której podzieleni na dwie grupy uczestnicy mieli za zadanie przeprowadzić ćwiczenie, polegające na ocenie miejsc wypoczynku pod kątem minimalnych wymogów stawianych przez Ustawę o usługach turystycznych, a także z punktu widzenia turysty, pod kątem atrakcyjności położenia, atmosfery domu, osobowości gospodarzy.

W piątym dniu szkolenia odbyły się egzaminy. W ramach sprawdzenia nabytych wiadomości wszyscy uczestnicy mieli za zadanie przygotowanie ulotki indywidualnej, a następnie grupy dzielone były na kilkuosobowe zespoły, które przygotowywały: drobne ogłoszenie prasowe, stronę promocyjną stowarzyszenia agroturystycznego, stoisko targowe, wywiad radiowy i reklamę telewizyjną.

Uczestnicy szkolenia otrzymali zaświadczenia o ukończeniu kursu ( wzór w załącznikach). Szkolenia odbywały się w kwaterach członków Warmińsko-Mazurskiego Stowarzyszenia Agroturystycznego. Zadaniem gospodarzy było pokazanie sposobów tworzenia atmosfery przyjaznej dla gości, prezentacja własnego gospodarstwa, udzielanie odpowiedzi na temat praktycznych rozwiązań problemów związanych z prowadzeniem gospodarstwa świadczącego usługi turystyczne.

Etap II- zadanie: szkolenia na warsztatach artystycznych.

Przeprowadzono zgodnie z planem 6 dziesięciodniowych szkoleń na warsztatach artystycznych i kulinarnych. Wszystkie szkolenia odbyły się w kwaterach członków Warmińsko-Mazurskiego Stowarzyszenia agroturystycznego. Uczestnicy otrzymali zaświadczenia o uczestnictwie w warsztatach.

Szkolenie na warsztatach hafciarskich.

Szkolenie odbyło się w gospodarstwie agroturystycznym "Plattówka" w miejscowości Gierzwałd. Gospodarzem obiektu jest Mariola Platte.
W czasie warsztatów uczono techniki haftu krzyżykowego, richelieu i płaskiego. Efektem końcowym jest kilka serwetek wykonanych haftem richelie'u, obrazki wiejskie wykonane haftem krzyżykowym i cztery czepce warmińskie, których rekonstrukcja odbyła się podczas szkolenia. Uczestniczki szyły i wsłuchiwały się w opowieści o stroju warmińskim, poznawały proces wykonywania kunsztownych denek, łącznie z przygotowaniem ramek, naciąganiem poszczególnych warstw materiałów, z których wyczarowały paradne nakrycie głowy "w którym każda kobieta wygląda pięknie".

Szkolenie na warsztatach wikliniarskich

Szkolenie odbyło się w hotelu "Irena" w miejscowości Korpele koło Szczytna. Gospodarzem obiektu jest Irena Zakrzewska.

Uczestnicy poznawali sploty podstawowe, wykonali kilka prac pod okiem instruktorów, a w drugiej części warsztatów mogli wykonać prace dekoracyjne według własnych projektów. Oryginalne projekty elementów ozdobnych, a także tradycyjne tace, koszyki, osłony na donice i butelki, kwietniki oraz podarowane przez wykładowców dzbany wiklinowe i słomiane koszyczki na pieczywo, z pewnością znajdą nabywców na listopadowej aukcji w Wojewódzkim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Olsztynie.

Szkolenie na warsztatach rzeźbiarskich.

Szkolenie odbyło się w dworku "Diana", w miejscowości Sząbruk koło Olsztyna. Gospodarzem obiektu jest Zbigniew Gulewicz.

Program warsztatów zakładał poznanie dwóch technik - rzeźbienia w masie solnej i drewnie. Do przeprowadzenia warsztatów zaproszono znanych w regionie twórców, którzy wprowadzali adeptów tego ciężkiego rzemiosła artystycznego w tajniki obróbki drewna. Efekt warsztatów to płaskorzeźby scenek leśnych, kolorowe anioły, motyle, ptaki, koty, sowa oraz wykonane wspólnymi siłami "Drzewko szczęścia". Uczestnicy wysłuchali historii rzeźby ludowej na Warmii i Mazurach oraz poznali podstawy teorii.

Osoby prowadzące warsztaty obdarowały swoich słuchaczy nie tylko wiedzą i talentem, ale także przekazali dla zachęty dłuta, mając nadzieję, że posłużą ich uczniom przy tworzeniu kolejnych dzieł.

Szkolenie na warsztatach plastycznych.

Szkolenie odbyło się w "Ranczo Windyki" w miejscowości Windyki koło Iławy, nad jeziorem Łabędź. Gospodarzem obiektu jest Zenon Pilanc.

W niezwykle ciekawą technikę batiku, większość uczestników wgłębiała się po raz pierwszy. Dla innych malowanie na szkle było wydarzeniem niezwykle interesującym, a jego odmiana, malowanie bombek choinkowych, wprowadziło świąteczny nastrój. Kilkadziesiąt rysunków gwaszami, pastelami, akwarelami oraz ciekawe kolaże z kolorowego papieru i suszonych roślin, trafiło na aukcję prac. Tafle szkła i bombkowe kule oraz obrazy na tkaninie - uzupełniły niezwykle hojny wkład uczestników w fundusz kolejnych programów realizowanych przez Warmińsko-Mazurskie Stowarzyszenie Agroturystyczne.

Szkolenie na warsztatach kulinarnych.

Szkolenie odbyło się w "Dworku Mazurskim" w miejscowości Ruś. Gospodarzem obiektu jest Teresa Megger-Wardyn.

Efektem pracy tego niezwykłego zespołu zapalonych zwolenniczek twórczego podejścia do spraw kuchennych jest gruby brulion praktycznych przepisów kuchni z wielu regionów naszego kraju oraz kilku "przebojów umbryjskich". Kolejne działania Warmińsko-Mazurskiego Stowarzyszenia Agroturystycznego skierowane będą na opublikowanie przepisów, być może pod wspólnym tytułem "Przysmaki wiejskiej kuchni".

Uczestnicy mieli okazję usystematyzować wiadomości z zakresu urządzenia kuchni, przepisów sanitarnych, obsługi klienta. Odbył się pokaz dekorowania stołu za pomocą serwetek oraz niezwykle interesujący moduł szkolenia, jakim było robienie ozdób z karmelu. Uczestnicy poznawali sposoby przygotowania wspaniałych sałatek, ciast, potraw regionalnych i przekąsek na stół szwecki i angielski.

Podczas wieczoru umbryjskeigo oraz wizyty w zaprzyjaźnionym gospodarstwie agroturystycznym, gdzie przeprowadzono pokaz potraw serwowanych podczas imprez plenerowych przy ognisku, goście warsztatów mieli okazję słuchać muzyki gitarowej i akordeonowej. Uczestniczka z Włoch zaprezentowała możliwości tkwiące w stworzeniu szlaku kulinarnego. Na przykładach kuchni włoskiej z regionu Umbria pokazała, że kuchnia wiejska może stać się międzynarodowym produktem turystycznym.

Szkolenie na warsztatach ceramicznych.

Szkolenie odbyło się w gospodarstwie agroturystycznym w miejscowości Gotki. Gospodarzem obiektu jest Krzysztof Łepkowski.

Bogaty program warsztatów obejmował cały zakres teorii i praktyki związanej z przygotowaniem tworzywa, jego uformowaniem, przygotowaniem do wypalenia, szkliwieniem i zdobieniem. Uczestnicy przekazali na aukcje kilkadziesiąt wyrobów dekoracyjnych i użytkowych, wykonanych kilkoma technikami. Każdy z eksponatów posiada swoją historię, przypisaną do czarek, donic, mis, ptaków i aniołów. Wykonywano prace na kole garncarskim, wypalano je w piecu elektrycznym, a także neolitycznym - ciekawostka ta może przyciągnąć turystów na pobyt sobotnio-niedzielny.

Program warsztatów ceramicznych obejmował zarys technologii mas ceramicznych, formowanie ceramiki, zdobienie i wypalanie. Zakochany w przyrodzie tego zakątka Warmii i Mazur gospodarz zorganizował wizytę w Teatrze Wiejskim Węgajty, a na zakończenie warsztatów zaprosił mieszkańców okolicznych wsi do zapoznania się z efektami dziesięciodniowych zmagań z gliną.


Trwa realizacja projektu "Zdrowy i aktywny wypoczynek na wsi". Wszystko wskazuje na to, że zdobyte wcześniej doświadczenia przyczynią się do jeszcze większego sukcesu członków Warmińsko-Mzaurskiego Stowarzyszenia Agroturystycznego. Projekt Funduszu Współpracy realizowany w jubileuszowym dla WMSA roku cieszy się ogromnym powodzeniem. Na niektóre szkolenia czekała kilkunastoosobowa lista rezerwowych. Łącznie przeszkolonych zostanie około 250 osób.

Poza wszystkimi wskazanymi aspektami naszej dziesięcioletniej pracy jest jeszcze jeden, niezwykle ważny : rozwój osobisty poszczególnych członków stowarzyszenia. Badania socjologiczne na ten temat z pewnością doprowadziłyby do szeregu ciekawych wniosków.

Osoby biorące udział w projektach realizowanych przez stowarzyszenie nabyły nowe umiejętności, podnoszące atrakcyjność ich oferty turystycznej. Wyrobiły w sobie cechy charakteru, dzięki którym są przygotowane na zmiany, kontakty z ludźmi, stres, ale także wróciły do swoich pasji artystycznych, założyły firmy jednoosobowe, zdobyły się na aktywną pracę na rzecz swoich środowisk. Tych efektów nie sposób przecenić, ponieważ podnoszą wartość życia, nadają mu sens i dają siłę do dalszego rozwoju.


Pozwolę sobie zakończyć akcentem osobistym. W ciągu tych dziesięciu lat wydałam pięć tomików poezji. Każdy z nich zawierał elementy nawiązujące do wykonywanej pracy społecznej. Podczas zakończenia projektu zleconego przez Fundusz Współpracy odbędzie się wieczór poezji, jako jeden z elementów oprawy seminarium podsumowującego zadanie. Przy prezentacji prac z wikliny powiem wiersz, który powstał w czasie warsztatów wikliniarskich.

Nie będę więc wyplatać koszy. Wolę sploty słów oddających uroki Warmii i Mazur. Ale z pasją oddałam się nowemu hobby, które trwa od czasu warsztatów plastycznych - od stycznia tego roku maluję na jedwabiu, a wraz ze mną w deszczowe dni - goście przybywający do "Plattówki".

Mariola Platte
Prezes Warmińsko-Mazurskiego
Stowarzyszenia Agroturystycznego